گذری بر محاسبه مالیات حقوق در سال ۱۴۰۴

مقدمه

مالیات تنها یک «هزینه» نیست، بلکه یک سرمایه‌گذاری اجتماعی است. پرداخت به موقع و صحیح مالیات و مصرف بهینه و نظام‌مند آن، در واقع مشارکت فعال شهروندان در ساخت کشوری آبادتر، عادلانه‌تر و باکیفیت‌تر برای خود و نسل‌های آینده است. یه طور که سلامت و کارایی یک نظام مالیاتی، شاخصی کلیدی برای سنجش میزان توسعه‌یافتگی و حکمرانی خوب در هر کشور محسوب می‌شود.

مطابق با قانون بودجه سال ۱۴۰۴، تمامی افرادی که در بخش های دولتی و غیردولتی تحت هر عنوان از جمله ساعتی، روزمزد، قراردادی، حق التدریس، حق التحقیق، حق الزحمه، حق نظارت، حق التألیف، حق فنی و پاداش شورای حل اختلاف دریافتی دارند، نیز مشمول مالیات حقوق هستند.

اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و آموزشی، پزشکان عمومی، متخصص و فوق تخصص بالینی تمام وقت جغرافیایی و قضات دادگستری از شمول این حکم مستثنی و مشمول ماده (۸۵) قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی مصوب ۳۱/۴/۱۳۹۴ هستند. همچنین مالیات قراردادهای پژوهشی مشمول حکم تبصره (۲) ماده (۸۶) قانون مالیات‌های مستقیم الحاقی مصوب ۲۷/۴/۱۳۹۶ است.

همچنین حق‌السعی (به استثنای مزد، حقوق و پاداش) و اضافه کار، رفاهی و انگیزشی، بهره وری، فوق‌العاده حق التدریس، حق التحقیق، حق پژوهش و حق کشیک (پس از اعمال سقف معافـیت به تناسـب اقلام مذکور و اقلام صدر این بند) مشمول مالیات به نرخ ده درصد (۱۰%) می شود.

مالیات حقوق

طبق ماده ۸۲ قانون مالیات حقوق، «درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام‌یافته به‌طورنقد یا غیرنقد تحصیل می‌کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.» به عبارتی هر شخصی که در ازای انجام کار حقوق و دستمزد دریافت می‌کند، در لیست مشمولین مالیات حقوق قرار می‌گیرد.

لازم به ذکر است طبق ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره این ماده، مالیات حقوق جزء مالیات‌های تکلیفی محسوب می‌شود. بدین معنا که شناسایی مبلغ و پرداخت مالیات حقوق پرسنل بر‌عهده کارفرما است و کارکنان در قبال پرداخت مالیات حقوق وظیفه‌ای ندارند. کارفرما باید پس از محاسبه مالیات حقوق کارکنان مطابق با قوانین مربوطه، مبلغ مالیات را در سامانه مودیان مالیاتی پرداخت نماید.

جدول مالیات حقوق ۱۴۰۴

در جدول زیر، نرخ دقیق مالیات حقوق برای سال ۱۴۰۴ به تفکیک برای درآمدهای مختلف ذکر شده است. طبق این جدول، کسانی که حقوق ماهیانه آن‌ها معادل یا کمتر از ۲۴ میلیون تومان است، از مالیات حقوق ۱۴۰۴ معاف هستند.

نرخ مالیات بر درآمد براساس نوع پرداخت

نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان بر‌اساس نوع پرداخت، به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود:

الف. پرداخت‌هایی که مشمول نرخ‌های تصاعدی ماده ۸۵ قانون مالیات‌های مستقیم هستند.

مجموع پرداختی به کارکنان دولتی یا غیردولتی، تحت هر عنوان (مانند حقوق، مزایا، دستمزد، حق‌الزحمه، پاداش، کارانه، و غیره)، اعم از نقدی یا غیرنقدی، مستمر یا غیرمستمر، از کارفرمای اصلی یا غیراصلی (طبق تبصره ۱ ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم)، پس از کسر معافیت‌های قانونی، مشمول مالیات بر درآمد حقوق هستند.

ب. پرداخت‌هایی مشمول نرخ مقطوع ۱۰٪

مزایایی مانند حق‌السعی (به جز حقوق، مزد و پاداش)، اضافه کاری، مزایای رفاهی و انگیزشی، بهره‌وری، فوق‌العاده‌ حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق پژوهش و حق کشیک، پس از کسر معافیت مالیاتی سالانه، مشمول مالیات با نرخ ثابت ۱۰ درصد هستند.

نرخ محاسبه مالیات آیتم‌های حقوق در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

موارد معاف از مالیات حقوق

در سال ۱۴۰۴، معافیت‌های مالیاتی حوزه حقوق و دستمزد بر اساس قوانین جاری و بودجه سالیانه، در چهار دسته کلی طبقه‌بندی شده‌اند.

این معافیت‌ها به منظور حمایت از اقشار مختلف جامعه، تشویق به اشتغال در مناطق کمتر توسعه‌یافته و رعایت عدالت مالیاتی در نظر گرفته شده‌اند.

۱ . معافیت درآمد حقوق و دستمزد تا سقف تعیین‌شده در قانون بودجه سالیانه

مطابق قانون بودجه کل کشور در سال ۱۴۰۴، درآمد حقوق کارمندان و کارگران تا سقف مشخصی (که هر ساله توسط دولت تعیین می‌شود) از پرداخت مالیات معاف است. سقف سالانه برای سال ۱۴۰۴ معادل ۲٬۸۸۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ریال تعیین شده است.

۲.  موارد معاف از مالیات طبق ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم 

بر‎اساس ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، برخی درآمدهای حقوقی از شمول مالیات معاف هستند که عبارت است از:

• سنوات خدمت کارکنان
• هزینه‌‌های سفر و فوق‌‌العاده مأموریت
• مزایای غیرنقدی به میزان دو دوازدهم معافیت سالانه
• عیدی و پاداش آخر سال
• حقوق نیروهای مسلح
• هزینه‌‍‌های درمان (که شامل دو هفتم بیمه تأمین اجتماعی کارمندان و بیمه‌‌های تکمیلی خود و اعضای خانواده آن‌‌ها می‌شود)
• کمک هزینه‌های درمانی (به جز بیمه) که کارفرما به کارکنان خود پرداخت می‌کند.

علاوه بر موارد بالا، برخی از مشاغل نیز به طور کلی مشمول معافیت مالیاتی حقوق می‌شوند:

• مأموران و نمایندگان سیاسی کشورهای دیگر که در ایران فعالیت دارند.
• نمایندگان سازمان ملل و نمایندگی‌های این سازمان.
• درآمد حاصل از دولت متبوع مأموران کنسولگری.
• حقوق دریافتی کارشناسان خارجی از اسپانسرهای خارجی خود.
• اگر کارمندان کنسولگری و یا سفارت ایران در خارج از کشور تابعیت ایرانی نداشته باشند، درآمدی که از سمت دولت ایران کسب می‌کنند، شامل معافیت مالیاتی است.

مالیات بر درآمد پزشکان و فرهنگیان که در مناطق توسعه نیافته و محروم مشغول به کار هستند، تا سقف مشخص شده، معاف از پرداخت مالیات می‌شوند.

۳.  تخفیف مالیاتی برای کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته

مطابق‌ با ماده ۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم، ۵۰ درصد مالیات حقوق کارکنانی که در مناطق کمتر توسعه‌یافته (به تشخیص هیات وزیران) شاغل هستند، مشمول بخشودگی مالیاتی می‌شود. این معافیت برای تشویق به کار در مناطق محروم و توزیع عادلانه‌تر فرصت‌های شغلی در سراسر کشور اعمال می‌شود.

۴.  معافیت مالیاتی سهم کارگر از حق بیمه

سهم کارگر از حق بیمه تامین اجتماعی که به صورت ماهانه از حقوق وی کسر می‌شود، از شمول مالیات معاف است.

به عبارت دیگر، این مبلغ پیش از محاسبه مالیات از درآمد ناخالص فرد کسر و مالیات تنها بر درآمد مشمول باقی‌مانده محاسبه می‌شود.

در جدول زیر سقف معافیت مالیات بر درآمد حقوق سال ۱۴۰۴ را مشاهده می‌کنید. 

نکته قابل توجه این است که، مطابق با ضوابط قانونی، تعداد مشاغلی که فرد در آن اشتغال دارد ملاک محاسبه مالیات نیست، بلکه میزان درآمد شخص است که مشخص می‌کند چقدر باید مالیات پرداخت کند.

قانون بودجه سال ۱۴۰۴